1- Aşağıdakilerden hangisinde ünsüz yumuşaması vardır?
A- Sokağa çıkınca fikrim değişti
B- Köşedeki kitapçı kapanmış
C- Yarim İstanbul gel öpeyim gerdanından
D- Bu sabah yağmur var İstanbul”da
E- Gözlerim dolu dolu oluyor
Çözüm : B,C,D ve E seçeneklerinde ünsüz yumuşamasına uğramış bir sözcük yoktur. Fakat A seçeneğindeki “sokağa” sözcüğünde vardır. Sokak-a, sokağa şeklinde değişmiştir. “k” “ğ”ye dönüşmüştür.
Cevap: A
2- Aşağıdakilerden hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur?
A- Kitabım sende kaldı
B- Bana güzel bir şey söylemedi
C- Küçücük araba, koskoca ağacı devirdi
D- Orada olmayacağını söylemişti
E- Dolabımın yerini değiştirmişler
Çözüm: A”da kitap-ım----kitabım—“p” “b”ye
C”de ağaç-ı-----ağacı--- “ç” “c”ye
D”de olmayacak-ını---olmayacağını—“k” “ğ”ye dönüşmüştür
E”de dolap-ımın---- dolabımın----“p” “b”ye dönüşmüştür.
Fakat B seçeneğinde yumuşamaya uğramış bir sözcük yoktur.
Cevap: B
3- Aşağıdakilerden hangisinde ünsüz benzeşmesi vardır?
A- Arkadaşım çok acıktı
B- Onunla görüşmeyeli yıllar oldu
C- Sen de ablanla gitmeyecek miydin?
D- Bu soruyu tam olarak anlayamamış.
E- Şemsiyeni yanına almıyor musun?
Çözüm : B,C,D ve E seçeneklerinde ünsüz yumuşamasına uğramış bir sözcük yoktur. Fakat A seçeneğindeki “acık-dı” sözcüğünde vardır. “acıktı” şeklinde kullanılmıştır.
Cevap : A
4- Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünsüz benzeşmesi yoktur?
A- Fıstıkçı bugün gelmedi
B- Annesi bize gelecekti
C- Uzaklardan bir gemi yanaştı limana
D- Son günlerde bu yapıttan çok söz ediliyor
E- Emekli olunca, bir dernekte gönüllü olarak çalışmaya başladı.
Çözüm : A,B,C ve D”deki “fıstıkçı, gelecekti, yanaştı ve yapıttan” sözcüklerinde ünsüz benzeşmesi vardır. Fakat E seçeneğindeki “başladı” sözcüğünde benzeşme yoktur.
Cevap: E
5- Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması kuralına aykırı bir sözcük vardır?
A- Bir zamanlar sık sık buluşur, dertleşirdik seninle
B- Saçlarını ne güzel örmüşsün
C- Son günlerde onun bana karşı olan tavrı değişti
D- Kardeşine kırmızı topu getirmesini söyledi
E- Verdiği sözden döndüğünü hiç görmedim.
Çözüm: bazı tek heceli sözcüklerde ünsüz yumuşaması olmaz. D seçeneğindeki “top-u” sözcüğü kurala aykırı bir sözcüktür. Kurala göre “p”nin “b”ye dönüşmesi gerekirdi.
Cevap: D
6- Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması kuralına aykırı bir sözcük vardır?
A- İlacımı içmeyi unuttum
B- Abim gibi ben de hukuku seçtim
C- Sokağa çıkma yasağı akşama bitiyor
D- Elindeki ekmeği parçalayıp kuşlara attı
E- Çarşıda her gördüğünü almak istiyordu
Çözüm: Yabancı kökenli sözcüklerde yumuşama olmaz. B seçeneğindeki “hukuku” sözcüğü yabancı kökenli bir sözcüktür. Bu sözcükte yumuşama aranmaz.
Cevap: B
7- Aşağıdakilerden hangisinde ünsüz benzeşmesi vardır?
A- Kapıda görünen kimdi?
B- Bu akşam size geleceklermiş
C- Ben, gelecekte öğretmen olmak istiyorum
D- Seni soran, biraz yaşlı bir adamdı.
E- Göğsü dik, alnı açık, mert bir adamdı.
Çözüm: C seçeneğindeki “gelecekte” sözcüğünde ünsüz benzeşmesi vardır. “gelecek-de---gelecekte” şeklinde değişmiştir.
Cevap: C
8- Aşağıdakilerden hangisinde ünlü daralmasına uğramış bir sözcük vardır?
A- Amcam bugün bize geliyor
B- Dün nereye gidiyordun?
C- Çok az kitap okuyan bir toplumuz
D- Babasından kırmızı bir araba istiyordu.
E- Bu sınava Mehmet de giriyor.
Çözüm: “yor” eki kendisinden önceki “a ve e”leri daraltır. D seçeneğindeki “istiyordu” sözcüğünde daralma olmuştur. İste-yor şeklinden”istiyor” şekine dönüşmüştür. “e” “i”ye dönüşmüştür.
Cevap: D
9- Aşağıdakilerden hangisinde ünlü daralmasına uğramış bir sözcük yoktur?
A- Çocuklar kanepenin üzerinde zıplıyorlar.
B- Arkadaşım bana bir şey söylemiyor.
C- Sana diyecek bir şeyim yok
D- Yiyecek bir lokma bile kalmadı
E- Gelecek hafta arkadaşım mezun oluyor.
Çözüm: “zıpla-yor---zıplıyor”
“söyleme-yor---söylemiyor”
“de-yecek---diyecek”
“ye-yecek----yiyecek” bu sözcüklerde görüldüğü gibi ünlü daralması olmuştur. Fakat E seçeneğinde ünlü daralmasına uğrayan bir sözcük yoktur.
Cevap: E
10- Aşağıdakilerden hangisinde ünlü düşmesine uğramış bir sözcük vardır?
A- Kazayı sıyrıklarla atlatmıştı.
B- Çocuk, bu gece de sürekli olarak öksürdü
C- Bu yıl da ilkbahar bir türlü gelmiyor.
D- Kitabın başındaki şiirlerden onun dünyaya bakışı hemen anlaşılıyor.
E- Görülüyor ki, o, yazılarında yeni düşünceler sunan bir kişi değildi.
Çözüm: B,C,D ve E seçeneklerinde ünlü düşmesine uğrayan bir sözcük yoktur. Fakat a seçeneğindeki “sırıklarla” sözcüğünde vardır. Sıyır sözcüğünden türetilmiştir.
Cevap: A
11- Aşağıdakilerden hangisinde hece düşmesine uğramış bir sözcük vardır?
A- Burnuma güzel kokular geliyor
B- Karnım çok acıktı
C- Kabrime gelme istemem
D- Sen yanlış düşünüyorsun
E- Bugün çok güzel görünüyorsun
Çözüm: A,B,C ve D seçeneklerindeki “burnuma, karnım, kabrime ve yanlış” sözcüklerinde hece düşmesi yani ünlü düşmesi vardır.
Cevap: E
12- Aşağıdaki altı çizili olan sözcüklerin hangisinde ünlü daralması vardır?
A- Yollar, bana bitmez gibi geliyor
B- Karlı dağlar aşar gelir yarim
C- Uzun ince bir yoldayım, gidiyorum gündüz gece
D- Arkadaşım bugün gelmiyormuş.
E- Yaptığının yanlış olduğunu anlayınca özür diledi
Çözüm: D seçeneğindeki “gelmiyormuş” sözcüğünde daralma olmuştur. “me” olumsuzluk eki “mi” şeklinde daralmıştır.
Cevap: D
13- Aşağıdakilerden hangisinde ünlü türemesine uğramış bir sözcük vardır?
A- Yükselen bir grafik sergiliyor
B- Çok çalışkan bir öğrencisin
C- Gencecik bir delikanlıydı
D- Gönlümü çekse de yarin hayali
E- Aşmaya kudretim yetmez cibali
Çözüm: C seçeneğindeki “genç-e-cik” sözcüğünde “e” türemiştir.
Cevap: C
14- Aşağıdakilerden hangisinde ünsüz türemesine uğramış bir sözcük vardır?
A- Kardeşim salıncakta sallanıyor
B- Sana bir mektup yolladım
C- Bahçenin duvar selden yıkılmıştı.
D- Ayakkabısını yeni almıştı
E- Her şeye rağmen onu affettim.
Çözüm: E seçeneğindeki “af-f-etmek” sözcüğündeki “f” türemiş bir ünsüzdür.
Cevap: E
15- Aşağıdakilerden hangisinde ulam yapılmıştır.
A- Kapıda beliren koskoca bir kediydi.
B- Güzel günler görmek istiyorum.
C- Şemsiyeni yanına almıyor musun?
D- Ne kadardır bize gelmiyorsun?
E- Akşama, amcam bize geliyor.
Çözüm: Ulama, ünsüzle biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir sözcük gelmesidir. Bu iki sözcük arasına herhangi bir noktalama işareti girerse ulama olmaz. Buna göre B seçeneğinde “görmek istiyorum” sözcükleri arasında ulama yapılmıştır.
Cevap: B
16- Aşağıdakilerden hangisinde kaynaştırma harfi vardır?
A- İşler yolunda gitmiyor
B- Senin elbiselerini çok beğendim
C- Verdiği sözden döndü
D- İçtiği ilacın bıraktığı tadı gidermek için su içti.
E- Bu kitapları siz mi aldınız?
Çözüm: A”daki “yolunda” sözcüğündeki “n” ünsüzü kaynaştırma harfidir. Kaynaştırma ünsüzü bazen bir ünlü bir ünsüz arasına da girebilir.
Cevap: A